Μάνη
Η Πετροζυμωμένη
Μάνη! Ένας γεωγραφικός τόπος που καταλαμβάνει νότια τη μεσαία από τις τρεις χερσονήσους της Πελοποννήσου, λογχίζοντας το πέλαγος με το ακρωτήριο Ταίναρο (κάβο Ματαπάς). Στο Ταίναρο, πύλη του Άδη, στα αρχαία χρόνια λειτουργούσε ψυχοπομπείο, αφιερωμένο στο χθόνιο Ποσειδώνα.
Tην κατοίκηση στη Μάνη μαρτυρούν ίχνη της παλαιολιθικής εποχής σε παραθαλάσσια σπήλαια. Στα χρόνια της κυριαρχίας της Σπάρτης, το Γύθειο και η Καρδαμύλη ήταν τα επίνεια της Σπάρτης. Τη ραχοκοκκαλιά της σχηματίζει ο επιβλητικός Ταΰγετος.
Το βορειοδυτικό τμήμα της επονομάζεται “Μεσσηνιακή Μάνη”, λόγω της υπαγωγής της στο νομό Μεσσηνίας.
Η Μεσσηνιακή Μάνη είναι τόπος εύφορος και πλούσιος σε βλάστηση.
Νότια του Γυθείου, στέκει το φράγκικο κάστρο του Πασσαβά, απ΄όπου περνά και ο δρόμος Γυθείου - Αρεόπολης. Η κορυφογραμμή του Σαγγιά χωρίζει τη Μέσα Μάνη σε Προσηλιακή (ανατολική) και Αποσκιαδερή (δυτική) όπου είναι χτισμένοι οι περισσότεροι οικισμοί και το οχυρό Κάβο Γκρόσσο.
Το όνομα Μαΐνη ή Μάνη εμφανίζεται στα μεταβυζαντινά χρόνια (περί τον 9ον αιώνα) και μέσα στους επόμενους αιώνες η περιοχή εκχριστιανίζεται και χτίζονται πολυάριθμες εκκλησίες. Η Κίττα, η Νόμια, τα Άλικα, η Βάθεια, η Λάγεια, είναι θαυμαστά πολύπυργα μανιάτικα χωριά της Μέσα Μάνης.
Σε μια ανυπόταχτη και αυτοδιοικούμενη περιοχή οι Μανιάτες ήταν από τους πρώτους που ανταποκρίθηκαν στην επανάσταση του 1821. Στις 17 Μαρτίου του 1821 κήρυξαν την επανάσταση στην Αρεόπολη (Τσίμοβα). Συμμετείχαν σε μάχες στο Βαλτέτσι και Τριπολιτσάς και στις ονομαστές μάχες του Διρού και της Βέργας που αναχαίτισαν την επέλαση του Ιμπραήμ.
Ο θεσμός των καπετάνιων ανέδειξε μια ολιγάριθμη τάξη ισχυρών οικογενειών που διέθεταν κτίρια και πύργο και συνήθως μια εκκλησία του προστάτη αγίου της οικογένειας. Θα έλεγε κανείς πως στη Μάνη οι εκκλησίες συναγωνίζονται τους πύργους. Κατάσπαρτη πραγματικά είναι η μανιάτικη γη από εκκλησίες που ξεφυτρώνουν παντού, σε χωριά, σε βουνά ή και σε ακρογιάλια.
Γνωρίζω το φωτογραφικό έργο του Κώστα Παπακωνσταντίνου από το 1978. Αυτή τη χρονιά με αιφνιδίασε ευχάριστα όταν μου παρουσίασε μερικές από τις φωτογραφίες του, με θέμα τη Μάνη.
Σύγχρονος περιηγητής ο Κώστας Παπακωνσταντίνου κατέγραψε με το φωτογραφικό του φακό, πύργους, εκκλησίες και εικόνες της Μάνης, κατάφερε να αιχμαλωτίσει την ατμόσφαιρα του χώρου και να μετατρέψει τις εικόνες σε ψυχογραφήματα.
Οι φωτογραφίες του σε παραπέμπουν, πέρα από τη μηχανική αποτύπωση, σε ένα αισθητικό εικαστικό εικονοστάσι. Έχω την αίσθηση, ότι οι φωτογραφίες του με θέμα τη Μάνη, είναι η δική του αγιογράφηση εικόνων, δέηση που αντιφεγγίζει τον γκρίζο ουρανό και λοξοδρομάει στα άστρα.
Η λιτότητα και η εκφραστική δύναμη μας εκστασιάζει και η φωτογραφία σε οδηγεί σε επίπεδα αισθητικά.
Μάρτιος 2018
Νίκος Γρηγοράκης
Ιστορικός Τέχνης
Ιστορικός Τέχνης
